Aslında bu soru çoğu hastamızın fikir sahibi olduğu fakat net cevabını bilemediği bir sorudur. Kimi hasta bütün daimi dişler sürdükten sonra, kimi hasta 7-8 yaşlarında, kimisi içinse her yaşta ortodontik tedavi mümkündür. Aslında bunların hepsi doğru olmakla beraber her yaşa göre uygulanan tedavi protokolü farklı olmakta ve farklı sonuçlar içerebilmektedir.
Süt dişlenme döneminde 3-6 yaş arası çocuğumuz bir pedodonti uzmanı veya ortodonti uzmanıyla tanıştırılmalıdır. Süt dişlerde oluşan çürükler mutlaka yapılmalı çünkü alttan gelen daimi dişlenmenin yönünü kaydıracak ve yer darlığına sebep olacaktır. Ayrıca bu yaştaki çocuklarda devamlı ağız solunumu, parmak emme biberon emzik kullanımı gibi çene büyümesini olumsuz etkileyen bırakılması gereken alışkanlıklar olabilir. Bu aşamada da ailenin bilgilendirilmesi önemlidir.
İlk daimi dişler 6-7 yaş civarında sürer. Ön iki alt üst keser diş ve 1. Büyük azı dişleri. Bu aşamada ortodontik olarak ilk kontrol önemlidir. Hastada bir çene problemi varsa (bu alt çene öndeliği olabilir veya yana kaydırmalar olabilir) bu yaşlarda kendini gösterebilir. Çene problemi olmasa dahi bazı durumlarda alt keser dişler üstlere göre daha önde konumlanabilir. Bu durumda da doğru çene büyümesi açısından ve alt keser dişin kemik sağlığı açısından hemen müdahale doğru olacaktır. Diğer bir durum ise özellikle süt köpek dişlerinden kaynaklanan yanlış diş temasları ve ağzı kapatırken çeneyi yanlara doğru kaydırma durumudur. Bu da basit müdahalelerle giderilebilir ilerde olacak kalıcı kaymanın önüne geçilebilir.
Yaklaşık 12 yaşına kadar çocuklarımızda bir diş sürer diğeri çıkar oldukça hareketli bir dönemdir. Yine bu dönmelerde çene problemleri açısından ve dişlerin sürme yönlerinin ve mevcut yerlerin takibi açısından ortodonti uzmanına periodik kontrollerle gidilmelidir. Uzman gerek görürse müdahalede bulunacak önemli bir problem görmezse de tüm daimi dişlerin sürmesini bekleyip hastaya tel tedavisi uygulama seçeneğini sunacaktır.
Alt çene ileriliği ve alt çene geriliği oldukça özellikli konulardır ve her vakaya göre uygulanan tedaviler değişkenlik gösterir. Fakat büyüme ve gelişim dönemindeki çocuklarda çene problemlerinin tedavisi mutlaka ergenlik sürecinden önce başlamalı ve ergenlikteki büyüme atılımından faydalanarak çeneye düzgün büyüme yönü kazandırmalıdır.
Çene büyüme problemi gözlenmeyen vakaların ortodontik tedavi zamanlaması çok kritik değildir. Fakat ergenlik döneminde uygulanan tel tedavilerinde vücutta zaten var olan büyüme mekanizmaları yeni hücre yapımları dişleri çevreleyen kemik yapıda da düzgün ve sağlıklı değişimlere neden olanilmekte dişler daha hızlı ve düzgün bir şekilde tedaviye cevap verebilmektedir. Fakat bu dönemde hastanın tedaviye olumlu bakması ve diş sağlığını koruması da göz önünde bulunmalıdır.
Sonuç olarak her yaşta ortodontik tedavi mümkündür. Erişkin ortodontisi ülkemizde de yaygınlaşmakla birlikte yıllardır yurt dışında 40 yaş ve üstü hastaların da tercih ettiği birşeçenektir. Çene problemi olan vakalarda ise vakanın durumuna göre ortognatik cerrahi veya kompenzasyon tedavisi önerilebilir.
